Skortur á afgangi af ríkissjóði.

 

Á þessari fínu teikningu eftir mig má sjá vexti lánastofnana hjá Seðlabankanum.

 

 

Allar lánastofnanir geta semsagt lagt inn fé á sinn reikning hjá seðlabankanum og fengið þessa vexti.

Af hverju gerir seðlabankinn þetta? Jú til að fá lánastofnanir til að veita lán þegar lítið er að gerast í hagkerfinu og fá þá til að hætta að lána þegar mikið er að gerast. Þarna er verið að reyna að stýra eftirspurn og þar með verðbólgu.

Fjárfestingar fyrirtækja minnka, þau þurfa að draga saman seglin og eitthver fara jafnvel á hausinn, þá losnar um vinnuafl, sem aðrir geta fengið.  Þetta dregur í launaskriði sem hefur náttúrulega verið of hratt undanfarið á Íslandi.

Aðgangur að lánsfjármagni almennings og hækkun skammtímavaxta á að auka sparnað og aðgengi að háum vöxtum á einnig að lokka almenning frá því að eyða yfir í að spara. Eftir smá stund hefur fólk minna fé milli handa og hækkanir fasteignaverðs ganga hægar, sem minnkar verðbólgu.

 Þetta var löng romsa um hvernig þetta á að virka. 

Vandamálið á Íslandi:

Ríkistjórnin gleymdi að reyna að halda vaxtastiginu og verðbólgunni stöðugri, hvernig gerir ríkisstjórn það? Jú með því að hafa afgang af fjárlögum og borga erlendar skuldir eða fjárfesta í útlöndum. Þannig er eftirspurninni hamin og raunverulegt fé skapað úr þenslunni, ef þetta er ekki gert hverfur þenslan í verðbólgu og vaxtabálið.

Mörg af okkar vandamálum er lúxus og vegna þess hve vel hefur gengið, sem dæmi má taka húsnæðisverð sem var fáránlega lágt á Íslandi miðað við í nágrannalöndunum. Svo um leið og aðgengi almennings hækkaði verðið að sjálfssögðu, enda getur húskaupanda verið sama hvort hús kostar 20milljónir eða 100milljónir, það sem skiptir hann máli er hvað húsnæðið kostar á mánuði, þessi húsnæðishækkun mælist svo sem verðbólga og þá hækkar seðlabanki vexti til að lækka húsnæðisverð almennings, það er erfitt að sjá að nokkur sé bættur með þessu,

Augljóslega ekki þeir sem eiga húsnæði, ekki þeir sem eru að kaupa fyrsta húsnæði, því gott aðgengi, hátt lánshlutfall og láir vextir skipta þar aðalmáli. Ef verðbólga er mæld án húsnæðisverðs lækkar hún úr 4% að meðaltali síðustu 5ár í 2% að meðaltali síðustu 5ár. Húsnæði kostar 75% meira á hvern fermeter í Kaupmannahöfn. 100m2 þar kostar þar um 45milljónir en í Reykjavík um 25milljónir. Þar eru vextir tæpir 5% og á Íslandi 5% + 4% (verðtrygging, dæmi um vaxtagreiðslur lítur þá svona út:

KBH 45m*0,05/12=188.000kr

RVK 25m*0,09/12=188.000kr

Hver er þá tilgangurinn með að beita vöxtum gegn húsnæðisverði?  Ef við ætlum að ná jafnvægi í vöxtum í nánustu framtíð, getum við annaðhvort beðið á meðan að vextirnir bíta af okkur mestu þensluna og þá geta þeir farið að lækka, fólk fer að hætta að nota yfirdrátt og bílalán og fer að notafæra sér góða innlánsvexti. Bankarnir fara að auglýsa innlánsvexti til að fjármagna sig.

Eða ríkið getur reynt að hafa hagnað af ríkissjóði til að tappa þensluna útúr hagkerfinu, allavega hallærislegt hjá sjálfum forsætisráðherra að biðja okkur með 3,5-7milljónir í heimili að taka á okkur þensluna þegar við erum öll með í sérstöku hagsmunafélagi sem er ríkissjóður og hann er formaður félagsins og með 700.000milljónir í rekstur. 5-10% hagnaður hjá honum væri 35-70.000milljónir.  En alltaf segir hann svo að heita skuldlaus, en hvernig væri að láta vextina vinna fyrir okkur? Eða eiga fé til að fá efnahagástandið í gang ef illa gengur.

 

Það má fá ríkissjóð í hagnað með nokkrum aðferðum:

Hækka skatta, lækka útgjöld.

Auka má þenslu með því að:

Lækka skatta og auka útgjöld. 

 

 

 

 

 

 

Guðni Ágústsson: Ábyrgðin hjá forsætisráðherra